Voorzitter,

Ik begin waar ik bij mijn vorige algemene beschouwing eindigde: het  labbekakkerige kabinet. Een kabinet dat niets voor elkaar krijgt. Een kabinet van lichtgewichten. Een kabinet dat zich willoos laat gijzelen door de leider van, voorlopig nog, de grootste partij van Nederland. Een kabinet dat, ondanks alle alarmsignalen, hardvochtig vasthoudt aan bezuinigingen op het gemeentefonds.

In schril contrast daarmee staat ons eigen college. Dat verantwoordelijkheid neemt waar het Rijk wegkijkt. Ondanks de kaalslag op het gemeentefonds is het dit college gelukt om voor 2026 en ‘27 een sluitende begroting te presenteren zonder onze inwoners onnodig pijn te doen.

Opnieuw wil ik de onverschrokken strijd van onze wethouder Financiën richting het Rijk niet onvermeld laten. Vorige keer vergeleek ik haar met Jeanne d’Arc; dit keer geef ik haar mythische krachten en zie ik in haar een moderne, liberale Antigone: rechtlijnig, moedig en onbuigzaam.

Ondanks de karige bijdragen vanuit Den Haag heeft dit college mooie resultaten geboekt. Terwijl het land zucht onder een wooncrisis, blijft Zaanstad bouwen: sneller dan elders, slimmer ook. Met aandacht  voor houtbouw en circulair bouwen en slopen. En meer woningen kunnen ook de jeugdzorgkosten verlagen, omdat woningnood juist bij jongeren tot mentale klachten leidt.

Dan de uitvoeringsstrategie Polder Westzaan. Een voorbeeld van hoe je verantwoordelijkheid neemt voor natuur, landschap en cultuurhistorie. Waar het Rijk vertraagt, wordt hier met concrete stappen gewerkt aan ecologisch herstel, klimaatadaptatie en duurzame landbouw. Omdat we weten: dit bijzondere veenweidegebied verdient bescherming en perspectief.

En dan het groen. Er gaat bijna geen dag voorbij of wethouder Breunesse staat weer met opgestroopte mouwen een boom te planten. De openbare ruimte wordt groener, de biodiversiteit rijker en de leefomgeving gezonder. Want wie verantwoordelijkheid neemt voor de gemeente, kiest niet alleen voor stenen, maar ook voor schaduw, zuurstof en schuilplekken voor mens en dier.

Ook binnen het maatschappelijk domein worden stappen gezet die getuigen van verantwoordelijkheid. Zowel in het zuiden als in het noorden van onze gemeente verrijzen nieuwe ontmoetingsplekken. Het Huis van de Wijk in Peldersveld, met ruimte voor de Bieb, en de Durghorst in Krommenie, met een zaal die uitnodigt tot cultuur en verbinding.

Hoe mooi die Durghorstzaal ook wordt, het wordt geen volwaardig poppodium. Met de realiteit van een krappe kas in gedachte, vestig ik hier graag nog even de aandacht op. Een poppodium is geen luxe. Het is een noodzakelijke voorziening voor een moderne stad. Een plek voor expressie, voor identiteit, voor gemeenschapszin. Een investering in sociale cohesie, in welzijn én in de toekomst van onze gemeente.

Voorzitter, dan toch nog een punt van zorg. En dit keer gaat het niet om iets wat we níet kunnen realiseren vanwege geldgebrek. Maar om iets waarmee de gemeente veel geld binnen hoopt te halen: toerisme.

Vorige week namen we nog het exploitatiemodel aan voor een toekomstbestendige Zaanse Schans, ook in de hoop het overtoerisme te temperen. Maar tegelijk leggen we de rode loper uit voor de riviercruises. En laat daar nou precies het probleem zitten.

De riviercruisemarkt is big business. Je voelt op je klompen aan dat het hier uit de hand gaat lopen. Vraag het de bewoners van de Prins Hendrikkade, en ze zullen zeggen: dat ís al zo.

Ook met het oog op de ontwikkeling van de Burcht is behoedzaam beleid noodzakelijk. Want als we nu niet bijsturen, glipt het ons uit de handen. En laten we wel wezen: de riviercruise is bepaald niet de schoonste vorm van toerisme.

Wij volgen deze ontwikkeling op de voet en bereiden ons voor op een agenda initiatief. Want als toerisme niet wordt begrensd, legt het een te grote druk op onze gemeente, haar bewoners en haar leefomgeving. Laten we van het Schans dossier leren: als we de regie niet tijdig pakken, raken we die kwijt.”

Tot slot. Dit college verdient lof omdat het blijft doen wat Den Haag laat liggen: verantwoordelijkheid nemen. Voor de gemeente, voor haar mensen, voor de toekomst. Maar laten we eerlijk zijn: de rek is eruit. Onze oproep is glashelder: geef gemeenten de middelen, de ruimte en het vertrouwen om te doen wat nodig is. Want zonder sterke gemeenten zakt het land door zijn fundament. En zonder gemeenten die dragen, valt er niets te regeren.

 Natascha Stroo,

Fractievoorzitter GroenLinks Zaanstad