Afgelopen donderdag ging het in het Zaanstad Beraad weer eens over het Hembrugterrein. Ik praat graag over dit stukje Zaanstad, want het is een uniek gebied. Op dit kleine stukje Zaanstad staan tientallen (industriële) monumenten. En er is bijzondere natuur. In het kleibos, ook wel ‘plofbos’ genoemd (ooit aangeplant om een eventuele ‘plof’ op het terrein op te vangen), wonen diverse beschermde diersoorten en bloeien en groeien zeldzame planten.
Het Hembrugterrein is een oud munitieterrein en mede daardoor zwaar vervuild. Er zit mosterdgas in de grond. En daarnaast nog tientallen andere soorten vervuiling. Omdat Defensie eigenaar is van het terrein, is deze partij ook verantwoordelijk voor de sanering. Het lijkt erop dat er eindelijk beweging in de zaak komt. Er zijn subsidies verstrekt om het terrein schoon te maken en vervolgens verder te ontwikkelen. Provincie en Rijk werken er eensgezind aan mee.
Zaanstad denkt graag mee over de ontwikkeling van het terrein. En er wordt daarbij gemikt op vele paarden. De creatieve sector moet hier een plek krijgen. Maar er wordt ook gedacht aan horeca, toerisme, recreatie en kleinschalige kantoorruimte. Fantastisch natuurlijk! Het is grandioos als zoveel mogelijk van die oude gebouwen een nieuwe bestemming kunnen krijgen. Alleen maar toe te juichen.
Begin jaren negentig woonde ik in Amsterdam vlak bij de Westergasfabriek. Op dat moment was het een raar, beetje mysterieus terrein. Als ik het me goed herinner stond er een hoog hek omheen. Je kon een glimp zien van de bijzondere gebouwen die er stonden, maar je kon er niet dichtbij komen. Een paar jaar later begon men het gebied te ontwikkelen. De zwaar vervuilde grond werd gesaneerd en de gebouwen werden gerenoveerd. Amsterdam zette 100% in op de creatieve sector. Die zou hier een plek moeten krijgen! En in een relatief korte periode is dat wonderbaarlijk goed gelukt. Wie nu op het Westergasfabriekterrein komt, kijkt zijn ogen uit. De gebouwen zijn opgeknapt, er is altijd wat bijzonders te doen en mede dankzij de schitterende omgeving komt het creatieve leven hier helemaal tot zijn recht. Niet voor niks vinden hier spraakmakende culturele evenementen plaats en worden diverse populaire tv-programma’s juist vanaf deze inspirerende plek uitgezonden.
Het Hembrugterrein en het Westergasfabriekterrein hebben veel met elkaar gemeen. Smerige vervuiling, prachtige monumenten. Maar volgens mij heeft het Hembrugterrein nóg meer potentie dan de Amsterdamse evenknie. Het Hembrugterrein is namelijk nóg unieker. Het grenst schitterend aan het Noordzeekanaal. Er staan hier vele tientallen monumenten. En er bloeit en groeit unieke natuur.
Het Hembrugterrein heeft de potentie om het Westergasfabriekterrein cultureel in de schaduw te zetten. Iedereen is het eens over de unieke mogelijkheden. Nou ja, iedereen? Sommige Zaanse politici vinden dat ze iets beters hebben bedacht. ‘Dat oude industriegebiedje daar aan het Noordzeekanaal. Dat is eigenlijk ook best wel een leuk plekje voor woningbouw!’ roepen ze dan in een Zaanstad Beraad.
Tja, zucht… van zoveel ideeënarmoede word je stil.
Paul Laport