De afgelopen tien jaar heb ik dankzij mijn werk en eigen nieuwsgierigheid de kans gehad om talloze gesprekken te voeren met Zaankanters waarbij er ruimte is voor diversiteit aan beschouwingen, opvattingen, waardepatronen en leefstijlen. Er is een brede consensus over belang van kernwaarden als vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit. Het overgrote deel van Zaankanters steunt deze kernwaarden iedere dag met woord en daad. In Zaanstad komt ook maatschappelijke onrust voor. Op sommige momenten komt de sociale stabiliteit onder druk te staan. Zowel online als offline ontstaat er reuring. Overheid en gevestigde instituten worden bekritiseerd, soms met ideologische motieven waarbij vaker gevoelens van onrechtvaardigheid, wantrouwen en onbehagen zich aandienen. Het einde hiervan is niet in zicht. Ook in de Zaanse samenleving zijn er nieuwe verschillen ontstaan en oude ongelijkheden zijn verder verdiept.
Wat doe je als mensen zich economisch, sociaal of cultureel slachtoffer voelen van een crisis die alsmaar duurt? Om samenhorigheid en veerkracht te stimuleren, is het voor Zaanstad van belang om te kijken naar spanningsvelden waar inwoners aan blootgesteld worden. Wat overkomt ze? Het op dit moment dominante wij-zij denken luidt ‘zij van de elite’ versus ‘wij van het volk’. Dit zien we terug in het maatschappelijk debat. Corona heeft in eerste instantie gezorgd voor saamhorigheid: wij (de samenleving) tegenover het virus. Maar na de eerste golf ontstond de tegenstelling wij (burgers/de samenleving) tegenover zij van de overheid. We zien een algemeen wantrouwen tegenover instituten met actievoerders die mensen weten te mobiliseren op een spanningsveld die al voor corona aanwezig was. We zien mensen hun verontwaardiging en zorgen uiten, ook waar complotten hun hoofdrol opeisen, van invloed zijn of een rol spelen in de polarisatiedynamiek. Het gevoel van ‘elite versus volk’ is een oude bekende in tal van wijken in Nederlandse gemeenten. Soms vertaalt zich dat ook naar een ‘wij in De Wijk’ tegenover ‘zij in het stadhuis’ wat ook voorkomt in Zaanstad. Dit is terug te zien in gesprekken met de Zaanse samenleving en gemeenteraad, maar zelfs op de sociale media van de burgemeester of de gemeente waar een item over opvang van vluchtelingen zich verplaatst naar een discussie over woonbeleid, armoede en leefomgeving.
Polarisatie is niet altijd slecht. Het kan helpen om maatschappelijke vraagstukken scherp te krijgen. Maar polarisatie waarbij tegenstellingen en het wij-zij denken centraal wordt gesteld is zeker slecht voor het samenleven in Zaanstad. Als GroenLinks Zaanstad hebben we dan ook een grote uitdaging om de komende jaren te werken aan een Zaanstad waar alle geluiden van Zaankanters te horen zijn. Een representatieve afspiegeling waarin alle groepen in de samenleving centraal staan, want deze manier van samenleven brengt ons tot oplossingen voor alle Zaankanters.
Kıvılcım Özmen (39) – Assendelft
Kandidaat nr. 2 gemeenteraadsverkiezingen 2022