Vrijdagochtend 10.00 uur. De Nederlandse vlag wappert halfstok in een straffe zuid westen wind. We staan met tientallen mensen bij de brug ter hoogte van het Zaantheater. Bij het mooie, kleine monument. Wij herdenken de dappere mannen en vrouwen die in februari 1941 het hoofd niet bogen voor de Duitse bezetter. Aan de oproep “Staakt, Staakt, Staakt” van de toen illegale CPN werd massaal gevolg geven in de Zaanstreek. Met gevaar voor eigen leven. Als blijk van verzet tegen het arresteren en deporteren van Nederlandse joodse mensen.
Burgemeester Tange van Wormerland vertelt in zijn speech over een mijnheer die begin 1941 altijd uitstapte bij station Koog Bloemwijk. Net als vele andere mensen die dagelijks naar hun werk in de fabrieken en de kantoren gingen. Plotseling had deze mijnheer een gele ster op zijn jas. De Duitse bezetter had hem een stempel gegeven. Feitelijk betekende dit dat hij minderwaardig was. Waarom? Hij was joods. Daarna deden de medereizigers elke dag even hun pet af, als deze man langskwam. Uit respect voor hem, uit stil protest tegen de Duitse bezetter. Op een dag zat deze man niet meer in de trein, nooit meer. Hij was weggevoerd naar een vernietigingskamp van de Nazi’s in Oost-Polen. Hij kwam nooit meer terug. Louter omdat hij tot een bepaalde groep behoorde had hij volgens de Nazi’s geen recht meer om te leven.
1941 is nu 69 jaar geleden. Het is lang geleden. Maar het mag niet vergeten worden. De moed van gewone mannen en vrouwen die zeiden: tot hier en niet verder. De staking werd bruut neergeslagen. In die februaridagen werden 9 mensen doodgeschoten en honderden verwond. Daarna werden nog velen gevangen genomen en vonden hun dood in werk- en vernietigingskampen.
Ik staar naar de wapperende Nederlandse vlag. Denk aan die mensen en vraag mij af hoe ik toen zou hebben gereageerd. Ik buig mijn hoofd nadat ik met Bert Boer bloemen heb gelegd bij het monument. Ik buig mijn hoofd uit waardering voor de dappere mannen en vrouwen die hun leven in de waagschaal stelden. Die opkwamen voor respect, voor menselijke waardigheid en voor solidariteit. Die opkwamen voor de mijnheer die eerst een ster kreeg en vervolgens werd vermoord. Louter omdat hij tot een groep behoorde die tot zondebok werd gemaakt.
Dit nooit meer. Toen niet, nu niet , straks niet. De geest van dit verzet moet voor altijd in de Zaanse genen gebeiteld blijven.
Kees van den Berg