We leven in een tijd van toenemende polarisatie. Zowel Europees “Hoppa de Grieken uit de Euro” als nationaal: een scheiding die steeds scherper wordt tussen zeg maar even voor het gemak rechts en links die elkaar getalsmatig in een akelig evenwicht houden. Zo akelig dat voor een meerderheid zelfs eigen principes onder druk komen te staan. Is landelijk de weerzin van rechts voor links dan echt zo groot dat eerder wordt toegegeven aan de uitsluiting van vrouwen en homoseksuelen ten koste van de idealen van de gelijkwaardigheid van mensen?

Dat is zorgelijk, juist in een tijd van verschillende samenkomende crises; de financiële, de sociale- en de milieucrisis. Belangrijke beslissingen moeten worden genomen waar een breed draagvlak voor nodig is.

Dan is het goed te beseffen dat aan de basis van ons democratisch bestel, bij de gemeenten, over de verschillen wordt heengekeken en samen zakelijk, ieder vanuit zijn eigen invalshoek, wordt gewerkt aan het zoeken naar oplossingen. Daarom is het ook verheugend dat de raad dinsdagavond unaniem het College heeft gesteund in haar opdracht om tijdens het komende VNG-congres een meerheid te vinden die voor aanpassing is van het onderhandelingsakkoord tussen Rijk en o.a. Gemeenten.

De kern van deze kadernota is dat wij tijd nodig hebben om allereerst goed in beeld te krijgen wat de gevolgen gaan worden van het door de regering in gang gezette beleid, om vervolgens tot een afgewogen oordeel te kunnen komen. Wij ondersteunen daarom ook het voorstel om het overschot uit de rekening 2010 in de algemene reserve onder te brengen. Wij ondersteunen ook het ‘onorthodoxe’ plan om mogelijke tekorten in 2012 deels op te vangen uit die reserve. Onorthodox maar nodig, in het besef dat zowel de hoogte als het tempo waarin we tot bezuinigingen moeten komen zijn versneld in vergelijking met vorig jaar. De constatering in de kadernota dat 80% van het bezuinigingsbedrag in 2015 komt door Rijksmaatregelen zegt voldoende. En in de zoektocht naar oplossingen willen wij als kader aan het College meegeven dat ons uitgangspunt is dat sterke schouders de zwaarste lasten dragen.

Ten aanzien van de taakstelling op het sociale domein stelt het College volgens ons terecht dat het een hele zware, zo niet onmogelijke opdracht wordt om die te realiseren binnen het sociale domein. Wij gaan akkoord met het uitgangspunt dat “…in principe rijksbezuinigingen worden doorgevoerd in het programma waar zij ontstaan”. Maar dan wel met de toevoeging dat indien het niet opgevangen kan worden in het programma Werk, Inkomen en Integratie, het tekort opgevangen gaat worden in de algemene middelen. De daaraan gekoppelde uitspraak van het College ondersteunen wij volledig: ”…bijvoorbeeld omdat wij van mening zijn dat we dan door de ondergrens zakken van de kwetsbare waarden waar wij als College voor staan”.

We zullen nieuwe wegen moeten inslaan, wat kan de burger nog wel verwachten van de overheid en wat niet. Hoe gaan we invulling geven aan de 3 grote decentralisaties rond de AWBZ, de Jeugd en de Wet Werken naar Vermogen? In dit verband van de kadernota willen wij het College meegeven dat zelfredzaamheid een goede zaak is, maar niet mag leiden tot “zoek het zelf maar uit”. Er blijven kwetsbare groepen in onze samenleving die ondersteuning nodig hebben. En daar waar de overheid zich terugtrekt moeten tegelijk nieuwe vormen ontwikkeld worden. Het mag niet zo zijn dat terwijl het zittend personeel haar verworvenheden behoudt, de nieuwkomers met bijvoorbeeld een arbeidsbeperking het bos worden ingestuurd. Er ligt ook een verantwoordelijkheid bijvoorbeeld bij de bedrijven. Hier willen wij later in het debat op terugkomen.

Veel hebben we al gedebatteerd over kwesties op het sociale terrein, juist omdat daar de eerste klappen ten gevolge van de financiële crisis nu zichtbaar gaan worden. Een andere crisis voltrekt zich echter ook nog steeds; de milieucrisis. In de kadernota wordt onder het kopje “Schaarste” gesproken over fors stijgende prijzen van natuurlijke grondstoffen. Daar willen wij nog aanvullend noemen de mislukte oogsten in 2010 op grote schaal in Rusland (brand door droogte) en Pakistan (zware overstromingen). Extremen in het weer (zoals we die ook op dit moment meemaken) zijn een gevolg van de opwarming. Een opwarming die ook weer over het vorige jaar is geconstateerd. Daarom is het goed dat wij als Zaanstad ambitieus blijven in ons klimaatbeleid en die lijn vasthouden: we beginnen de resultaten te zien. Twee voorbeelden: doordat wij onze nek uitsteken zullen dit jaar bij 26 scholen in het basis- en voortgezet onderwijs zonnepanelen worden geplaatst. Op zondag 5 juni komt de minister van Financiën vergezeld door een aantal landelijk bekende ondernemers naar Zaanstad om deel te nemen aan een spectaculaire rally met maar liefst 100 elektrische auto’s. En dat is niet toevallig in Zaandam. Dit geeft perfect de onderlinge samenhang weer tussen slagvaardig milieubeleid en daarmee samenhangend economische en financiële perspectieven voor de toekomst. Dat verband is aan het groeien en kan zomaar de motor worden van nieuwe economische ontwikkelingen. Zaanse bedrijven zijn bezig zich daaraan te verbinden, van belang daarbij is voor hen dat zij kunnen samenwerken en rekenen op een koersvaste lokale overheid.

Voorzitter, we gaan een bijzonder uitdagende en ook moeilijke tijd tegemoet waarin we sneller en harder moeten gaan bezuinigen dan dat we bij de vorige begroting nog hadden kunnen voorzien. Waar we zullen gaan uitkomen met bijvoorbeeld de kerntaken discussie over wat de lokale overheid wel en niet meer moet doen, is nu nog ongewis. Maar ondanks de verschillende politieke inzichten heeft onze fractie, zeker ook na de unanieme uitspraak over het onderhandelingsakkoord, vertrouwen in de gezamenlijke zoektocht naar oplossingen in een tijd dat de gemeente meer verantwoordelijkheid krijgt met minder middelen. Vertrouwen omdat wij hier in Zaanstad respect voelen bij onze partners in plaats van polarisatie.

Tot slot willen wij onze waardering uitspreken voor al onze ambtenaren, of zij nu werkzaam zijn in beleidsontwikkeling of in de uitvoering vanuit het kantoor of op straat. Door de forse taakstelling weten wij dat er veel druk ligt op mensen en dat wij als politiek veel van hen vragen. Tegelijk draait het bedrijf Zaanstad gewoon op volle toeren en dat is met name te danken aan al die medewerkers.

Kees van den Berg

Fractievoorzitter GroenLinks Zaanstad