Beste voorzitter, college, collega-raadsleden en mede-Zaankanters,

Hoop en optimisme zijn kernwaarden van GroenLinks en van mijzelf. Ook nu het moeilijk is om niet pessimistisch te zijn. De wereld is in volle transitie en daardoor chaotisch en minder voorspelbaar dan we gewend zijn. Om de uitdagingen van de komende jaren samen op te pakken, zijn ook realisme en nuchterheid van belang.

Hoewel onvergelijkbaar met het drama dat de Oekraïners doormaken, merken wij al maanden de gevolgen van de oorlog. Volgens de regering is dit de prijs die we betalen voor vrijheid en democratie. Maar als GroenLinks zijn we van mening dat we dit alleen volhouden als we die prijs samen betalen en solidariteit vooropstellen. Het meest pijnlijke is namelijk dat deze crisis de al aanwezige zwaktes en ongelijkheid in onze samenleving blootlegt.

Juist daarom hebben wij als GroenLinks onze handtekening gezet onder het coalitieakkoord. Wij tekenen voor de toekomst van Zaanstad en voor de thema’s die wij en onze kiezers belangrijk vinden. Wij tekenen voor zichtbare en meetbare resultaten in de uitvoering. Wij tekenen voor kansengelijkheid, wonen, klimaat en leefbaarheid.

Van klimaatcrisis naar klimaattoekomst

Niet alleen mensen krijgen last van een burn-out door te hoge prestatiedruk en te weinig herstel. We zijn naast onszelf, ook de wereld aan het opbranden. We kennen de feiten, want wetenschappers schreeuwen al jaren om onze aandacht. Laat duidelijk zijn: we hebben alle middelen om het klimaatprobleem op te lossen. Maar onze samenleving leunt op een politiek, economisch en cultureel systeem waarin de overheid een tamme rol heeft. Individuele verantwoordelijkheid gaat boven alles. ‘Een beter milieu begint bij jezelf’, aldus het bedrijfsleven en de overheid.

Ook in Zaanstad merken we de gevolgen van de klimaatcrisis. Daarom zijn we blij dat het huidige college overgaat tot uitvoering van het Bomenbeleidsplan, het Groen- en Waterplan en het uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie.

De aanpak van een crisis moet effectief, eerlijk en sociaal zijn. Het Plan van Aanpak Energiearmoede is een goed voorbeeld van sociale en groene keuzes. Maar dit is niet voldoende om van een klimaatcrisis naar een klimaattoekomst te gaan. Het afgeven van een signaal richting je stad is het begin van de oplossing en daarmee uiterst belangrijk: daarom roepen we de klimaatcrisis uit.

Wonen

Over crises gesproken: gemiddeld wachten Zaankanters meer dan 15 jaar op een woning, terwijl een eigen woonplek geen privilege, maar een mensenrecht is. GroenLinks zal zorgvuldig monitoren dat minimaal 30% van nieuwe bouwplannen uit sociale huurwoningen en betaalbare huizen bestaat. Andere randvoorwaarden zijn een kwalitatieve openbare ruimte en duurzame mobiliteit.

Gezien deze wooncrisis, vragen wij het college met klem om ook bij bestaande bouwplannen alsnog op meer sociale woningen aan te sturen. Nee heb je, ja kun je krijgen.

Financiële zorgen van Zaankanters

Hoewel het prijsplafond tijdelijk rust geeft over onze energierekening, zijn we niet gerust. Het is namelijk geen voedsel dat de pan uitrijst, maar inflatiecijfers, waardoor die pan letterlijk leeg blijft voor steeds meer mensen die in geldnood komen.

In 2021 heeft de armoedemonitor vastgesteld dat één op de tien huishoudens in Zaanstad leeft op of onder het sociaal minimum. Dit gaat grotendeels over kinderen en ouderen. Hiernaast viel in Zaanstad één op de zes mensen in de groep ‘werkende armen’. Dit zijn cijfers van vóór de oorlog in Oekraïne. Wij vrezen dat zogenaamde ‘stille’ armoede een veel grotere en onzichtbare groep gaat treffen.

We zijn blij dat het college lokale maatregelen treft en de woonlasten van onze inwoners niet verder verhoogt dan strikt noodzakelijk. Want er is veel meer nodig dan een prijsplafond om bestaanszekerheid voor iedereen te garanderen.

U zal het ons niet vaak horen zeggen, maar GroenLinks doet het college een ongewoon verzoek: geef vol gas. Verhoog de snelheid maximaal. Kom zo snel mogelijk met een concrete uitwerking van de €2 miljoen die het college beschikbaar heeft gesteld voor onze inwoners, maatschappelijke instellingen en ondernemers om hun stijgende kosten te compenseren. Zorg dat we degenen met de smalste schouders het eerst ondersteunen.

Het thema ‘slagen maken’ blijft relevant. GroenLinks vindt dat het college goede keuzes heeft gemaakt in de begroting, maar dringt aan om alert te blijven op de steeds veranderende realiteit die impact heeft op Zaankanters en Zaanse instellingen. Wees waar nodig ook creatief met bestaand beleid.

We staan als maatschappij voor uitdagingen die onze idealen op de proef stellen. Als GroenLinks treden wij die tegemoet met een positieve instelling, solidariteit in oplossingen en hoop voor de toekomst